علف چشمه
علف چشمه ،علف چشمه چیست،علف چشمه در ایران،علف چشمه یا بولاغ اوتی،علف چشمه گیاه،علف چشمه Pdf،علف چشمه بولاغ اوتی،علف چشمه در طب سنتی،علف چشمه و خواص،علف چشمه ویکی پدیا،خواص علف چشمه چیست،گیاه شناسی علف چشمه
در این مطلب از سایت جسارت می خواهیم در مورد علف چشمه صحبت کنیم.امیدواریم این مطلب مورد توجه شما سروران گرامی قرار گیرد.آب‌تَره، (نام‌های دیگر: کلشک، بولاغ اوتی، علف چشمه، شاهی آبی، ترتیزک آبی، یا به کردی کوویزْ) (نام علمی: Nasturtium nasturtium-aquaticum, N. microphyllum) گیاهی از تیرهٔ شب‌بوها به ارتفاع ۱۰ تا ۶۰ سانتیمتر با برگ‌های کوچک به رنگ سبز تیره و گل‌های خوشه‌ای کوچک سفید و ساقه‌های خزنده است که از نقاط مختلف آن ریشه‌های کوچک و سفید خارج می‌شود و معمولاً در کنار جوی‌ها و باتلاق‌ها می‌روید. این گیاه مقدار قابل توجهی آهن، کلسیم و اسید فولیک و کمی هم ویتامین‌های ث و آ دارد. آهن قابل جذب آب‌تره از اسفناج هم بیشتر است و به همین جهت می‌تواند در بهبود کم‌خونی مؤثر باشد. کلسیم آن نیز بیشتر از شیر و ویتامین ث آن از پرتقال بیشتر است.
تاریخچه علف چشمه
آب‌تره به صورت وحشی در بسیاری از نقاط آسیا و اروپا می‌روید و انسان‌ها از دوران باستان با آن آشنا بوده و خاصیت‌های درمانی گوناگونی را به آن نسبت می‌دادند. این گیاه هم به خاطر این خاصیت‌های دارویی و هم مزهٔ تند خوش‌گوار آن مورد علاقهٔ بسیاری بوده است. کسنوفون فرماندهٔ جنگی و مورخ یونانی از سربازانش می‌خواسته برای تقویت نیروی خود آب‌تره بخورند. وی همچنین در کتاب کورش‌نامه خود در توضیح زندگی پارسیان در مراکز تربیتی آنها به این نکته اشاره می‌کند که آب‌تره از غذاهای اصلی آنان بوده‌است. در مورد کودکان می‌نویسد؛ «غذای عمدهٔ آنها نان و بولاغ اوتی است، که از خانه با خود می‌آورند و فنجانی دارند، که با آن از رودخانه آب می‌آشامند.» و در مورد نوجوانان؛ «غذای دیگر این نوجوانان، جز آنکه ذکر شد، فقط گوشت شکار است یا بولاغ اوتی. یونانیان و انگلوساکسونها آب‌تره را برای درمان طاسی مصرف می‌کرده‌اند. جرارد (۱۶۳۳) آن را برای درمان یرقان سفید دختران جوان توصیه می‌کرده‌است. فرانسیس بیکن هم خاصیت‌های جادویی همچون جوان کردن زنان سالخورده را به آب‌تره نسبت داده‌است. ایرلندی‌ها هم ارزش خاصی برای آب‌تره قائل بوده و آن را غذای دانایان و فرزانگان می‌دانسته‌اند.
ترکیبات شیمیایى در گیاه علف چشمه
از نظر ترکیبات شیمیایى در گیاه وجود گلوکوزید و اسانس روغنى و در هر 100 گرم گیاه خشک 012/ 0 میلىگرم ارسنیک تأیید شده است. گلوکوزید آن گوگرددار به نام گلوکوناستورتین[ مىباشد و مواد معدنى آهن، ید، کلسیم، … و ویتامینها در آن یافت مىشود. طبق بررسىهاى شیمیایى در هریک صد گرم برگ و ساقه تازه کلشک در حدود 79 میلىگرم ویتامینC ، 4900 واحد بین المللى ویتامینA ، 282 میلىگرم پتاسیم، 52 میلىگرم سدیم، 7/ 1 میلىگرم آهن، 54 میلىگرم فسفر، 151 میلىگرم کلسیم و 2/ 2 میلىگرم پروتئین وجود دارد. بنابراین از نظر ویتامینC و کلسیم قوىتر از تره تیزک و در ردیف سبزیجات غنى از ویتامینC و کلسیم است، ضمن اینکه مقدار آهن آن نیز قابل توجه است.
روش کاشت علف چشمه
تکثیر گیاه از طریق کاشتن دانه یا قطعات ساقه ریشه‌دار انجام می‌گیرد. برای کاشت گیاه آن چیزی که اهمیت دارد ایجاد گودالهایی است که در آنها بطور مداوم آب در جریان باشد. آب جاری داخل گودالهای باید تازه زلال غیر اسیدی فاقد املاح آهکی و ترکیبات قابض باشد. زیرا املاح اخیر در صورت موجود بودن به صورت ریز در سطح اعضا گیاه باقی مانده مانع از رشد آن می‌شوند آبهای آهن‌دار برای پرورش گیاه بسیار مناسب می‌باشد. معمولا گودالهایی برای پرورش گیاه در نظر گرفته می‌شود که ۵۰ متر طول و ۳ متر عرض داشته باشند. در این گودالها باید ۴۰ تا ۵۰ لیتر آبی در ثانیه وارد گردد و جریان داشته باشد زیرا اگر آب محل پرورش حالت جاری داشته باشد طعم برگ و سرشاخه‌های گیاه ناپسند می‌گردد. جنس زمین گودالها باید رسی و سفت باشند تا آب را از خود به نواحی عمقی نفوذ ندهد ولی چون ریشه گیاه باید در خاک نفوذ کند از این لحاظ به ارتفاع ۲۰ سانتیمتر خاک حاصلخیز و خاک برگ‌دار ، در کف گودالها می‌ریزند عمق این گودالها معمولا ۵۰ تا ۶۰ سانتیمتر انتخاب می‌گردد. آنچه در زراعت این گیاه اهمیت دارد این است که بطور دقیق باید ترتیب وارد و خارج شدن آب در گودالها داده شود و به علاوه طول گودالها نباید از ۷۵ متر زیادتر باشد تا در زمستان با تغییرات آب و هوایی که پیش می‌آید تنظیم درجه حرارت آب محیط کشت با اشکال مواجه شود در بعضی نواحی گودالهای را به نحوی به یکدیگر مربوط می‌سازند که جریان آب از گودالی به گودال دیگر به سهولت امکان پذیر شود.
تکثیر علف چشمه از طریق کاشتن قطعات ریشه‌دار
این روش در مرداد ماه انجام می‌گیرد. در این هنگام هر ۲ یا ۳ قطعه ریشه‌دار را باهم می‌کارند و در عمق نسبتا کم خاک آنها را وارد می‌سازند. ترتیب کاشتن آنها نیز به نحوی است که آنها را در امتداد خطوطی به فواصل ۸ تا ۱۰ سانتیمتر از یکدیگر در عمق کم خاک وارد می‌کنند و همواره رعایت می‌شود که فاصله قطعات از یکدیگر ۸ تا ۱۰ سانتیمتر باشد. به علاوه بعد از ۱۵ روز موقعی که قطعات به خوبی ریشه دوانیده دارای اعضای هوائی شدند، آب را به آرامی وارد گودال می‌سازند بطوری که ارتفاع ۳ تا ۴ سانتیمتر سطح کشت را فرا گیرد. اگر در این مقطع آب زیادتر از ارتفاع مذکور باشد گیاه جوان در آب غوطه‌ور خواهد شد که برای نمو مناسب نیست. در این موقع باید توجه داشت که اگر کود قبلا به داخل گودال وارد نشده باشد آنرا در این موقع به محل کشت افزود بنحوی که کود بیشتر در فواصل قطعات رویش یافته جای بگیرد و با این عمل در مواردی که قدرت جریان آب زیاد است مانع ریشه کن شدن آنها شود. پس از نمو نسبتا کامل گیاهان جوان ، آب به مقدار کافی وارد گودال می‌نمایند بطوری که ارتفاع آن معادل ۱۰ تا ۲۰ سانتیمتر در سطح کشت باشد تا گیاه رشد بهتری پیدا کند.
مرحله داشت علف چشمه
از مراقبتهای لازم محیط کشت آنست که توجه گردد سطح گودال هیچ وقت خشک نشود و به علاوه علفهای هرز آبزی مانند veronica beccabungal و عدسک آبی از محیط کشت خارج گردند. خارج کردن عدسکهای آبی بدین طریق است که آب محیط کشت را از حد عادی زیادتر می‌نمایند بنحوی که گیاهان به حالت غوطه‌ور در داخل آن قرار گیرند سپس با یک شن کش عدسکهای آبی را از سطح آب خارج می‌سازند.
عوارض علف چشمه
به سبب مهار آنزیم سیتوکروم p۴۵۰ در مصرف زیاد این گیاه، ممکن است در متابولیسم برخی داروها اختلال ایجاد کند.به سبب ترکیبات گوگردى که دارد مصرف آن در بعضى اشخاص ایجاد تشنجهاى دردناک مثانه و در برخى موارد عدم دفع ادرار مىنماید. در زنان باردار نیز مصرف آن ممکن است موجب تشنج در رحم و در نتیجه سقط جنین شود. اگر عصاره گیاه کلشک مصرف مىشود مقدار خوراک آن در حدود 100 گرم در روز است که مخلوط با شیر یا جوشاندههاى سردشده خورده شود. دمکرده آن 50- 30 گرم گیاه در هزار گرم آبجوش در ظروف سربسته دم شود که اسانس آن خارج نشود و بههرحال دمکرده اثرش کمتر از شکلهاى سرد آن است، زیرا در اثر حرارت مقدارى از مواد عامل آن از دست مىرود. ولى در هر صورت باید توجه شود که در شکل سرد آن چون گیاه در آب غوطه‌ور است شاید آلودگىهایى داشته باشد که ممکن است موجب عوارض و ناراحتىهایى بشود لذا باید سبزى خام آن ضد عفونى و از عدم آلودگى آن اطمینان حاصل شود و یا بههرحال ناچار از دمکرده آن استفاده شود.
خواص دارویی علف چشمه
1. طبع آن گرم و خشک است. 2. علف چشمه نام‌های دیگر همچون بولاغ اوتی، حبالرشاد، غرهالعین و شاهی آبی دارد. 3. علف چشمه غالباً خام در سالاد و مانند سبزی خوردن مصرف می‌شود. 4. علف چشمه کمبود ویتامین ث را جبران می‌کند برای بیماری قند مفید است. 5. برای بیماریهای پوستی، اگزما، خارش دستگاه تناسلی به صورت دم کرده میتوان استفاده کرد. 6. برای رشد مو و جلوگیری از ریزش علف چشمه را در آب جوش دم کرده صاف نموده موی سر را ماساژ دهید. 7. برای درمان رماتیسم مزمن از علف چشمه مانند سبزی یا دم کرده آن استفاده شود. بهترین روش دم کرده آن است که 30 گرم علف چشمه را در یک لیتر آب دم کنیم بعد میل نماییم. 8. برای درمان برونشیت مزمن مانند شماره 7 استفاده شود. 9. بیماریهای کلیه مانند شماره 7 منتها هر 4 ساعت یک لیوان مصرف گردد. 10. یک روش برای ماندن آن، 250 گرم عصاره گیاه را با 400 گرم قند مخلوط نموده با حرارت ملایم به صورت شربت درآورده روزی 4 قاشق میل شود. 11. برای بیماریهای طحال و کبد از روش شماره 10 استفاده شود در صورتی که دیابت نداشته باشند؛ اگر داشتند از روش شماره 7 استفاده شود. 12. تصفیه کننده خون می‌باشد. 13. مقوی معده و اشتهاآور است. 14. آرامکنندهی دردهای عصبی و دردسیاتیک، از روش شماره 10 استفاده شود. 15. برای رفع پیسی که بسیار مؤثر است، 7 گرم تخم علف چشمه (یا علف چشمه) با شیر بز به مدت 10 روز بخورید و بعد، از علف چشمه به صورت کوکو، آش، سبزی خوردن استفاده کنید. 16. مهم: خانمهای باردار استفاده نکنند چون باعث مرگ جنین و درد شدید در رحم می‌شود. 17. در بعضی افراد موجب درد شدید مثانه و قطرهقطره ادرار کردن و سوزش و درد به هنگام ادرار کردن و در بعضیها باعث استفراغ می‌شود، به طور کلی از علف چشمه با احتیاط مصرف شود و خوب تمیز کنید. 18. بولاغ اوتی از سرطان جلوگیری می‌کند. 19. بانوانی که رحم آن ها بو می دهد یا در اثر خوردن قرصهای ضدبارداری بو میدهند میتوانند از سبزی بولاغ اوتی استفاده کنند. به طور کلی علف چشمه بدبویی عرق بدن را از بین میبرد. 20. ضماد برگ بولاغ اوتی کک مک را از بین میبرد برای تقویت غرایز جنسی از کوکوی بولاغ اوتی با زرده تخممرغ استفاده کنید. 21. کسانی که چاق هستند و میخواهند لاغر شوند از شاهی آبی استفاده کنند. 22. آب بولاغ اوتی سرشار از ویتامین ث، آهن، فسفر، منگنز، ید و کلسیم می‌باشد. 23. موقع مصرف علف چشمه کاملاً آن را بشویید و دقت کنید چون گاهی اوقات باعث تولید آب در کبد می‌گردد. 24. کسانی که بیماری قند دارند از شاهی آبی به صورت دم کرده، سالاد و کوکو استفاده کنند. 25. برای دفع سنگ کلیه از دم کرده شاهی آبی استفاده گردد. 5 گرم در 150 سیسی آب روزی 4 بار به مدت 7 روز استفاده شود. 26. برای درمان زخمهای خنازیری به صورت ضماد و پخته و خام میل گردد. 27. برای درمان نقرس از علف چشمه به صورت دم کرده، سالاد، کوکو و آش و یا از شربت آن میتوان استفاده کرد. 28. خوردن شاهی آبی باعث بازشدن رنگ چهره می‌گردد. 29. علف چشمه ضدکرم است. 30. بازکننده قاعدگی می‌باشد. 31. برای درمان انواع آبآوردگی (آبآوردگی عمومی، آبآوردگی شکم، آبآوردگی ریهها و تورم اندامها) بولاغ اوتی مفید است به صورت دم کرده و مخصوصاً سبزی و سالاد مصرف شود. 32. برای درمان غدههای چربی که زیرپوست توسعه مییابند و به صورت دمل عفونی ظاهر می‌گردند، بولاغ اوتی بسیار خوب است. 33. برای نرمی استخوان از بولاغ اوتی استفاده نمایید. 34. برای رفع لکهای پشت دست، صورت و گردن، کک و مک 75 درصد آب شاهی آبی و 25 درصد عسل خوب مخلوط کرده و روی پوست بمالید.
طرز تهیه شربت علف چشمه
براى تهیه شربت علف چشمه(کلشک) نیم لیتر عصاره آن را گرفته با در حدود یک کیلوگرم شکر مخلوط و در آن حل نمایند. از این شربت تا 100 گرم در روز مىتوان خورد (البته در مواردى که خوردن شکر براى بیمار از سایر جهات مجاز باشد)
نحوه مبارزه با آفات علف چشمه
آفات مختلفی به زراعت گیاه حمله می‌کنند که بعضی از آنها باعث فساد برگ و ساقه‌ها و غوطه‌ور شدن آنه در داخل آب می‌گردند در این گونه موارد بهترین وسیله برای از بین بردن آنها این است که ساقه‌های آفت دیده را از کلیه قسمتهای مزرعه قطع نموده آنها را در خارج از مزرعه بسوزانند در مواقع یخبندانهای شدید باید گیاهان به حالت غوطه‌ور در آب درآیند. مراقبتهای لازم و کندن علفهای هرز معمولا هر ۱۰ تا ۱۵ روز باید انجام گیرد به علاوه درجه حرارت آب گودالها باید بطور مداوم تحت کنترل دقیق باشد و ضمنا دقت شود که گیاهان به مرحله گل دادن نرسند یعنی قبل از رسیدن به این مرحله چیده شوند زیرا در غیر اینصورت از ارزش آن کاسته می‌شود.
برداشت گیاه علف چشمه
برای مصارف درمانی معمولا گیاهان را با ریشه از زمین خارج می‌کنند و پس از قطع ریشه‌ها آنها را به حالت تازه عرصه نمود انجام این کار را نیز به اواخر اردیبهشت تا مهر ماه موکول می‌نمایند هر قدر آب محیط کشت تازه باشد محصول بدست آمده جهت مصرف به حالت خام مرغوب‌تر خواهد بود. معمولا موقعی اقدام به چیدن گیاه می‌گردد که طول آنها ۱۶ تا ۲۰ سانتیمتر شود. در این مقطع سر شاخه و برگ را از حد ۱۰ سانتیمتر قطع می‌کنند. این گیاه برای مصارف تغذیه و درمانی کاربرد دارد.